Ngoài được biết đến là thiên đường của các loại trái cây, Vĩnh Long còn nổi tiếng với các món ăn ngon gắn liền với miền sông nước. Một trong những món ăn đã trở thành nét ẩm thực đặc trưng mang theo hơi thở của vùng miệt vườn Tây Nam Bộ chính là món “cá lăng hơ nhúng giấm”, sự kết hợp tròn vị giữa thịt cá béo ngậy cùng với nước giấm chua chua qua bàn tay chế biến của các đầu bếp lành nghề đã trở thành món ăn gây “ thương nhớ” cho du khách khi có dịp ghé thăm Vĩnh Long.
Cá lăng hơ hầu như xuất hiện quanh năm, nhưng nhiều nhất là vào khoảng chừng tháng 9 năm này đến tháng 3 âm lịch năm sau, ngoài tên gọi là cá lăng hơ trong dân gian còn có một cách gọi khác là cá xác sọc. Loài cá này vốn thuộc loại rất háu ăn, nên khi đói quá chúng thường “bạo gan” kéo từng đàn bơi dọc theo hai bên bờ sông để ăn tấm, tro, gạo mà người dân vô tình đổ xuống, cũng vì thế mà việc đánh bắt chúng đối với người dân địa phương Vĩnh Long cũng không quá khó khăn. Thứ mồi “bén” để có thể dẫn dụ loài cá này thường là trùn đỏ, dế nhũi, cá linh ủ…móc vào lưỡi câu sau đó quăng ra xa độ chừng khoảng chục mét, với cái mũi đánh hơi nhanh nên khi thấy được mồi ngon chúng sẽ bơi tới liền, tuy háu ăn nhưng khi ăn mồi chúng thường rỉa từ từ một cách nhẹ nhàng, nên những người đam mê câu cá hiểu được tập tính quen thuộc này khi kéo cần lên thường phải dứt khoát và bắt cá một cách thật nhanh vì một phần loài cá này vốn có ngạnh nhọn nếu không may đâm vào tay sẽ gây ra đau nhức.
Cá lăng hơ hay còn gọi là cá xác sọc – một trong những loại cá
được yêu thích tại quê hương Vĩnh Long
Cá lăng hơ rất dễ nhận biết, chúng thường có thân dài dẹp, đầu cá hình nón dẹp, phần bụng màu trắng và dọc phía 2 bên thân cá sẽ có một đường dài màu đen, trông chúng giống như một con cá ba sa thu nhỏ. Ngày xưa cá lăng hơ cũng giống như các loại cá linh, cá chốt…thường rất dễ đánh bắt và giá khá rẻ nên hiếm khi được để ý tới. Tuy nhiên, ngày nay các loài cá sông rất khó đánh bắt, số lượng cũng ít dần, vì vậy mà cá lăng hơ trở nên được ưa chuộng hơn, nhất là đối với người dân phố thị. Cá lăng hơ có rất nhiều cách chế biến khác nhau như: Cá lăng hơ kho tiêu, cá lăng hơ chiên giòn, cá lăng hơ nấu canh chua bông điên điển… Nhưng để có thể giữ nguyên được hết vị tươi ngon, béo ngậy của cá lăng hơ, người dân địa phương thường chế biến món cá lăng hơ nhúng giấm, một món ăn mang hương vị đậm đà của vùng sông nước Vĩnh Long.
Giống với các món ăn dân dã khác như khoai lang mắm sống, cá tai tượng chiên xù…món cá lăng hơ nhúng giấm được chế biến khá đơn giản không quá cầu kì, cần tập trung nhất là vào phần sơ chế, bởi vì cá lăng hơ thuộc họ cá ba sa thế nên chúng sẽ có nhiều nhớt, để loại bỏ hết phần nhớt của cá người ta thường sử dụng chanh hoặc muối cùng một miếng lá chuối và cái rổ tre chà cho đến khi nào cá trắng hơn và hết sạch nhớt, sau đó để ráo nước tầm khoảng 10-15 phút. Linh hồn của món ăn này chính là nước giấm. Giấm dùng để chế biến này ngon nhất là dùng loại giấm được ủ lâu năm tại nhà. Sau khi đã khử tỏi và sả cùng với dầu ăn, sẽ cho thêm vào nước giấm và nước dừa tươi, vì khi dùng nước dừa sẽ cân bằng được vị chua của giấm làm cho nước dùng thêm phần thanh ngọt, cuối cùng nêm nếm gia vị sao cho thật vừa ăn, chỉ cần vậy thôi là đã có được một nồi lẩu cá lăng hơ nhúng giấm thơm ngon và hấp dẫn. Đối với người dân Vĩnh Long món cá lăng hơ nhúng giấm sẽ được ăn cùng với 5 loại rau đặc trưng của vùng miệt vườn sông nước gồm bông súng, điển điển, lục bình, so đũa và bông bí, mỗi loại rau mang một hương vị hấp dẫn riêng nay lại được kết hợp cùng với món cá lăng hơ nhúng giấm càng làm dậy lên hương vị đặc biệt của món ăn “tuy lạ mà quen” này.
Năm loại rau đặc trưng của vùng sông nước được dùng để ăn kèm cùng món cá lăng hơ nhúng giấm
Mùi thơm từ sả quyện lại cùng với mùi vị nồng nàn của giấm tạo thành hương thơm đặc trưng nhưng không kém phần quen thuộc của món cá lăng hơ nhúng giấm, làm cho ai đứng từ xa ngửi thấy cũng “kiềm lòng không đậu” mà bụng đói cồn cào. Còn gì bằng khi được tận tay gắp từng con cá tươi rói nhúng vào nồi nước dùng thơm phức, nóng hổi để thưởng thức. Từng sớ thịt cá mềm tan trong miệng hòa quyện cùng một chút vị chua chua, cay cay của nước giấm, khiến cho thực khách một lần nếm thử không còn cảm thấy vị tanh của cá trên đầu lưỡi mà ăn đến đâu lại say lòng lưu luyến đến đó, thật đúng là mỹ vị của miền Tây sông nước. Đối với người dân ở Vĩnh Long để thưởng thức cá lăng hơ một cách ngon nhất chính là dùng đũa tuốt dọc thân cá, vì khi ấy sẽ lấy được hết trọn vẹn phần thịt cá. Không còn hạnh phúc nào hơn khi được quây quần cùng gia đình bên mâm cơm ấm cúng, có thêm nồi cá lăng hơ nhúng giấm bốc khói nghi ngút dưới cơn mưa rả rít của buổi chiều tà, vừa thưởng thức món ăn, vừa nhâm nhi thêm vài ly “rượu đế” giúp cho buổi hàn huyên bên gia đình thêm phần thú vị.
Còn gì bằng khi nhúng những con cá lăng hơ tươi rói vào nồi nước dùng nóng hổi trên bếp than hồng để thưởng thức
Có thể nói món cá lăng hơ nhúng giấm vừa là đặc sản, vừa là món quà quê mang cả tấm chân tình của người dân Vĩnh Long gửi đến các vị thực khách phương xa. Ai một lần thử qua món này rồi sẽ nhớ mãi không quên cái hương vị của quê nhà. Thật thiếu sót nếu du khách ghé thăm Vĩnh Long mà lại bỏ lỡ món cá lăng hơ nhúng giấm, sẽ dễ dàng tìm thấy món ăn này tại các nhà hàng hay Homestay trên địa bàn Vĩnh Long. Hiện nay món cá lăng hơ nhúng giấm đang có mặt tại Mekong River Homestay, ấp Bình Lương, xã An Bình, huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long.
Vĩnh Long không chỉ mang đến cho du khách cảm giác thân thương bởi tình người đôn hậu, mà Vĩnh Long còn gửi đến các vị khách một lần đến chơi nhà những món quà quê gắn liền với lối sống và văn hoá của người dân địa phương, đặc biệt là món cá lăng hơ nhúng giấm, một trong những đặc sản gắn liền với vùng miệt vườn sông nước. Vinh dự vừa qua món cá lăng hơ nhúng giấm được Hiệp hội Văn hóa Ẩm thực Việt Nam vinh danh trong hành trình tìm kiếm giá trị Văn hóa Ẩm thực Việt Nam vào ngày 29/9/2023./.
Tác giả: Củ Cải
